Jeroen Pauw reageert op salarisophef: ‘Behoorlijk irritant’

Tekst: Rob Goossens

Je nieuwste programma heet Nederland Is Vol. Hoe serieus moeten we die titel nemen?

“Met een kleine knipoog, hoor. Als koningin heeft Juliana dit al een keer geroepen en tegenwoordig is het een soort verzuchting geworden. Er zit natuurlijk ook een serieuze kant aan: we zijn vol. Niet alleen met mensen, maar ook met gif, lawaai, auto’s, whatever.” 

Je zou ook juist kunnen zeggen: Nederland is leeg. Want we hebben te weinig huizen terwijl er wel ruimte is om te bouwen.

“Dat is een belangrijke vraag: is het vol omdat er geen plek is, of omdat er ruimte is die je niet of verkeerd gebruikt?”

Hoe ga je dat soort vragen behandelen?

“We bekijken aan de hand van een aantal deskundigen en thema’s - wonen bijvoorbeeld, maar ook dieren - hoe Nederland er nu voorstaat. Wat ik interessant vind, is dat we vaak aan de hand van de economie besluiten hoe het met ons gaat. Groeien we, dan gaat het goed. Krimpen we, dan gaat het slecht. Terwijl het inmiddels toch ook wel duidelijk is dat welvaart niet per se hetzelfde is als welzijn. Ik was bijvoorbeeld geschokt toen ik hoorde dat wij de meeste vijfjarigen met astma hebben van heel Europa. Een direct gevolg van het feit dat we met Schiphol en de haven van Rotterdam twee van de belangrijkste transportlocaties van Europa hebben. Is dat het allemaal waard? En als we er wat aan gaan doen, gaan we dan minder vliegen of proberen schoner te vliegen?”

Je vorige programma Scheefgroei ging over de oneerlijke verdeling van kansen. Als ik het goed begrijp, gaat je nieuwe programma over de oneerlijke manier waarop de effecten van ons gedrag verdeeld worden.

“Precies dat, ja. Ik snap bijvoorbeeld best dat de landbouw op de huidige manier niet houdbaar is. Maar als we naar volledig biologische landbouw overgaan, dan wordt vlees 20% duurder. Er is een groep die het toch wel kan betalen en dan zegt: ‘Nou ja, dat is maar zo.’ En dan is er nog een groep die zegt: ‘Maar dan wordt mijn biefstukje onbetaalbaar!’ Eigenlijk hoop je dat iedereen zijn gedrag een beetje aanpast. Maar als de ene groep op dezelfde manier doorgaat en de andere groep juist het gevoel heeft dat dat stuk vlees ze helemaal wordt afgepakt... Dat is een lastig dilemma. Eigenlijk begint daar al de vraag: wie is er wél bereid om in te leveren?”

Het klinkt bijna alsof je het ‘rode’ karakter van BNNVARA hoogstpersoonlijk nieuw leven inblaast.

Lachend: “O, maar ik ben niet de nieuwe Marcel van Dam of zo. Ik weet nog wel dat ik bij de VARA terechtkwam vanwege een of andere wissel bij de omroepen. Zat ik bij de toenmalige directeur die mij meteen confronteerde met een artikel waarin ik had gezegd dat ik helemaal niks met de VARA had. Dat was ook gewoon zo. Als presentator hou ik mijn mening liever wat op de achtergrond. En ik voel me ook niet per se links of rechts. Als ik een links iemand interview, dan zal ik me wat rechtser voordoen - en andersom, natuurlijk. Dat levert een interessanter interview op.” 

Is het dan toeval dat je eerst Scheefgroei maakte en nu Nederland Is Vol, allebei series die linkse thema’s aankaarten?

“Die gaan uiteindelijk over welzijn en dat raakt iedereen. Neem mijzelf: ik heb het ontzettend goed en woon op een van de mooiste plekken van Amsterdam - bijna ín het water. Als ik uit het raam kijk, kan ik de vissen zien zwemmen. Maar als ik het raam de hele dag open heb gehad en ’s avonds een natte lap over de vensterbank haal, is die pikzwart vanwege de vele zeeschepen die er de hele dag langsvaren. Hoe ongezond onze omgeving is, realiseren we ons niet altijd.”

Jij wakkert niet alleen maatschappelijke discussies aan. Je bent er ook zelf onderwerp van omdat je presentator én producent bent. Want als presentator mag je niet meer verdienen dan de minister-president, terwijl die beperking voor je werkzaamheden als producent niet geldt. Wat vind je daarvan?

“Dat mensen dat een constructie noemen, vind ik behoorlijk irritant. Ik heb 22 jaar geleden, toen ik nog bij RTL werkte, een productiebedrijf opgericht. Jan Peter Balkenende was nog ergens deeltijdprofessor en van een balkenendenorm was in de verste verte nog geen sprake. Later kwam ik bij de publieke omroep te werken en werd die norm ingevoerd. Ik vind het prima hoor, ook al is het niet mijn idee. Maar verwachten mensen nou serieus dat ik het werk náást mijn presentatiewerk allemaal gratis doe?”

Wat als er strenge regels komen voor het combineren van produceren en presenteren?

“Nou... Ik hou er niet van om door anderen gedwongen te worden om een keuze te maken. Maar de hazen in Hilversum zijn niet bepaald hardlopers. Dus laten we eerst maar eens zien of er inderdaad nieuwe regels komen.”

En in de tussentijd ga je gewoon door met je eigen programma’s en met de talkshows Op1 (NPO1) en HLF8 (SBS6) die je produceert?

“Precies. Bij Op1 loopt alles gelukkig goed. Bij HLF8 ontstaat er een interessante nieuwe situatie omdat we nu twee presentatoren hebben (Hélène Hendriks en Leonie ter Braak, red.) en straks zelfs drie (Johnny de Mol, red.). Er ligt een plan voor het nieuwe seizoen en we gaan zien of het nu aanslaat.”

Nederland is Vol zie je vanaf zondag 11 september op NPO1, vanaf 21:20 uur.

Dit verhaal verscheen eerder in Veronica Superguide. Nooit meer iets missen? Sluit dan snel een voordelig abonnement af!

Luister ook onze podcast Bankplakkers, met kijktips en het laatste nieuws! Te luisteren via Spotify, Apple Podcasts en andere populaire podcast apps.